ABD ve Çin arasında stratejik öneme sahip nadir toprak elementleri konusundaki gerilim yeniden yükseldi. ABD Ticaret Temsilcisi Jamison Greer, Çin’in ihracat kontrollerini genişletme açıklamasının ardından Washington’un Pekin ile görüşme talebinde bulunduğunu, ancak Çin’in bu görüşmeyi ertelediğini açıkladı.
Greer, “Bilgilendirilmedik. Kamuya açık kaynaklardan öğrenir öğrenmez Çinlilerle telefon görüşmesi yapmak için ulaştık ama ertelediler” diyerek Pekin’in adımını “güç kapma girişimi” olarak nitelendirdi.
Çin cephesinden yanıt gecikmedi. Devlet televizyonu CCTV’ye göre, Çin Ticaret Bakanlığı ihracat kısıtlamalarının askeri uygulamalara ilişkin endişelerden kaynaklandığını savundu. Bakanlık, ABD ürünlerine yeni vergiler getirmeyeceklerini ancak güvenlik kaygılarını gerekçe göstererek önlemleri sürdüreceklerini duyurdu.
Pekin ayrıca ABD’nin Çinli şirketleri kara listeye almasını ve Çin bağlantılı gemilere ek liman ücretleri getirmesini “çifte standart” olarak eleştirdi.
TİCARET RAKAMLARINA YANSIYAN GERİLİM
Ticaret verileri gerilimi net biçimde yansıtıyor. Çin’in ABD’ye ihracatı Eylül 2025’te yıllık bazda yüzde 27 azaldı. Ağustosta yaşanan düşüşün ardından daralma biraz yavaşladı ancak ticaret hacmindeki kayıp dikkat çekti.
Eylül ayında Çin’in ABD’ye ihracatı 34,3 milyar dolar, ithalatı ise 11,5 milyar dolar seviyesinde gerçekleşti. Çin, ABD pazarındaki kaybını Asya-Pasifik ülkeleri ve Avrupa Birliği’ne artan ihracatla telafi etmeye çalıştı. Japonya, Güney Kore, Tayvan, AB ve ASEAN ülkelerine ihracat artışı özellikle dikkat çekti.
TARİFE TEHDİDİ VE MÜZAKERE HAMLELERİ
ABD Başkanı Donald Trump’ın Çin ithalatına yüzde 100 gümrük vergisi uygulama tehdidi küresel piyasaları tedirgin etti. Goldman Sachs Araştırma Ekibi, bu tehdidin APEC toplantısı öncesi müzakere gücü kazanma amacı taşıdığını belirtti. Mevcut tarife duraklatmasının 10 Kasım sonrasına kadar uzatılması ve tarafların sınırlı taviz vermesi olası görülüyor.
Jefferies analistleri, Pekin’in nadir toprak elementleri ihracatını kısıtlamasının Washington’a karşı bir pazarlık aracı olduğunu savundu ve anlaşma ihtimalini tamamen dışlamadı.
ÇİN EKONOMİSİNE ETKİLER
Citi Research, olası yüzde 100’lük tarife kararının Çin’in büyümesi üzerinde sınırlı etkisi olacağını öngördü. ANZ Başekonomisti Raymond Yeung, ABD-Çin ekonomik ayrışmasının “yeni normale” dönüştüğünü ve ihracattaki payın 2018’de yüzde 19 iken 2025 Ağustos’ta yüzde 12’ye gerilediğini belirtti.
Yeung, “Bu misilleme döngüsü kısa vadede bitmeyecek. Her iki taraf da kendi iç dinamiklerini koruma refleksiyle hareket ediyor” değerlendirmesinde bulundu.
